LOK SEWA GUIDE

Loksewa Updates

महत्वपूर्ण सामान्य ज्ञान

निजामती सेवा

 निजामती सेवा परिचय:- 

 'The civil service is a professional body of official's permanent paid and skilled.'
 -Herman Finer, 1977

 सरकारको प्रशासनिक कार्य गर्नका लागि योग्यताका आधारमा छानिएका कर्मचारीहरुको संगठन नै निजामती सेवा हो । अर्को हिसावले हेर्दा सरकारको राजस्वबाट तलव पाउने , विशिष्ट ज्ञान सीप भएका ,स्थायी प्रकृतिका कर्मचारीहरुको पेशागत समूह नै निजामती सेवा हो । निजामती सेवामा गैर राजनैतिक,गैर सैनिक, विशेषज्ञ कर्मचारी रहेका हुन्छन् । निजामती सेवा सबै सरकारी संगठन मध्येको मियो संगठन हो जसमा योग्यताको आधारमा छानिएका कर्मचारीहरुद्धारा कार्य सम्पादन गरिन्छ । कुनै पनि सेवालाई यो निजामती सेवा हो वा होइन भन्ने छुट्याउनका लागि सो सेवाको स्थायीत्व,कर्मचारी छनौट प्रणाली, योग्यताको आवयश्कता पर्ने नपर्ने , राजनैतिक सिफारिस चल्ने नचल्ने आदि कुराबाट छुट्याउन सकिन्छ ।

 नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३ को धारा १२६ अनुसार ‘सैनिकअधिकृत जवान र सशस्त्रपहरी वा प्रहरी कर्मचारीको सेवा वा पद तथा निजामती सेवा वा पद होइन भनी ऐनद्वारा तोकिएको अन्य सेवा वा पद बाहेक नेपाल सरकारका अरु सबै सेवा वा पदलाई निजामती सेवा वा पद मानिनेछ ,भनी परिभाषित गरिएको छ ।

यसका विशेषताहरु यस प्रकार छन् ।
१. कानूनी आधार
२. व्यवसायिकता
३. राजनीतिक तटस्थता
४. योग्यता प्रणालीमा आधारित
५. स्थायित्व र सेवाको सुरक्षा
६. गैर सैनिक चरित्र
७. वृत्ति विकासको अवसर   
८. कर्मचारी प्रशासनका निश्चितआधार तथा प्रक्रियाको अवलम्वन

निजामती सेवा ऐन २०४९ मा समावेशी व्यवस्था

निजामती सेवालाई समावेशी बनाउन खुल्ला प्रतियोगिताद्वारा पूर्ति हुने पदमध्ये पैतालीस प्रतिशत पद छुट्याई सो प्रतिशतलाई शतप्रतिशत मानी देहायबमोजिमका उमेदवारबीचमा मात्र छुट्टा छुट्टै प्रतिस्पधा गराई पदपूर्ति गरिन्छ ।

निजामती सेवा ऐन,२०४९ अनुसारका निजामती सेवाहरु 

निजामती सेवा ऐन, २०४९ को दफा २ को उपदफा (क) अनुसार निजामती सेवा भन्नाले दफा ३ बमोजिम गठित निजामती सेवा सम्झनुपर्दछ । जस अन्र्तगत १० वटा सेवाहरु पर्दछन्, जुन देहाय बमोजिम छन् ।

नेपालको निजामती सेवाका प्रकार  र यसका श्रेणीहरु

New Trends of Civil Service

• •    Inclusiveness  (समावेशीता)
• •    Representativeness (प्रतिनिधिमूलक) 
• •    Committed  प्रतिवद्ध निजामती सेवा)
• •    Public direct accountability (प्रत्यक्ष सार्वजनिक उत्तरदायित्व)
• •    Responsiveness (जिम्मेवारीपूर्णता)
• •    public audit  (जनलेखापरीक्षण)
• •    professional ethics (व्यसायिक चरित्र)
• •    New public service (नयाँ सार्वजनिक चरित्र)
• •    Good Enough Governance  (पर्याप्त सुशासन)
• •    professionalism  (व्यवसायिकता)

 नेपालमा निजामती सेवाको कानुनी आधार